Księgi wieczyste prowadzone przez sądy rejonowe – wydziały ksiąg wieczystych, służą ustaleniu stanu prawnego nieruchomości. Są więc specyficznym miejscem gromadzenia informacji o nieruchomościach i związanych z nimi prawach.
Z treści księgi wieczystej można uzyskać przede wszystkim dane dotyczące samej nieruchomości – takie jak jej powierzchnia, położenie, numery działek geodezyjnych, które się na nią składają, numery budynków lub lokali.
Przede wszystkim zaś, księga zawiera informacje komu przysługuje prawo własności, a także inne prawo związane z nieruchomością, na przykład: służebność drogi koniecznej, służebność przesyłu, służebność mieszkania, prawo użytkowania wieczystego i inne prawa rzeczowe.
Ponadto, w księdze wieczystej mogą zostać ujawnione inne prawa i roszczenia dotyczące nieruchomości – np. informacja, że z nieruchomością związane jest prawo pierwokupu lub odkupu, że jest ona przedmiotem umowy najmu lub dzierżawy. Co istotne, w księdze wieczystej wpisuje się także hipotekę, jeżeli została ustanowiona na nieruchomości.
Oprócz powyżej wymienionych informacji, lektura księgi wieczystej pozwoli udzielić odpowiedzi na pytanie, czy toczy się egzekucja z nieruchomości.
Księgi wieczyste prowadzone są w systemie informatycznym. Oznacza to, że w wydziale ksiąg wieczystych dowolnego sądu możemy uzyskać odpis z dowolnej księgi wieczystej, niezależnie od miejsca położenia nieruchomości. Ponadto, dzięki stronie ministerstwa sprawiedliwości można przeglądać treść ksiąg wieczystych za pomocą dowolnego komputera z dostępem do internetu, także w domowym zaciszu.
Warto jednak pamiętać, że wydruk ze strony ministerstwa nie ma takiej samej mocy jak odpis skrócony lub pełny wydany w wydziale ksiąg wieczystych. Tym samym wydruk taki nie może stanowić dowodu w postępowaniu sądowym.
Wydziały ksiąg wieczystych przechowują także dokumenty będące podstawą wpisu, na przykład akty notarialne, mapy nieruchomości, postanowienia sądów, akty stanu cywilnego. Dlatego też mogą być źródłem wiedzy o historii danej nieruchomości, zawartych umowach czy postępowaniach spadkowych. W wydziałach ksiąg wieczystych można uzyskać odpisy ze starych dokumentów, które mogą być wykorzystywane jako dowód w aktualnie toczących się postępowaniach.
Księgi wieczyste powinny być zatem lekturą obowiązkową dla wszystkich tych, którzy zamierzają nabyć nieruchomość lub zawrzeć inną umowę odnoszącą się do nieruchomości. Sprawdzenie jej stanu w księdze wieczystej pozwoli uniknąć takich sytuacji – jak zawarcie umowy z osobą nieuprawnioną do rozporządzania nieruchomością lub zawarcie umowy dotyczącej nieruchomości obciążonej prawem osoby trzeciej, o którym nabywca nie wiedział.
